Όλα άρχισαν, όταν η Naomi Shemer προσκλήθηκε, μαζί με άλλους 4 συναδέλφους της, να συνθέσουν ένα τραγούδι για το β' μέρος του Ισραηλινού Φεστιβάλ Τραγουδιού, του 1967, στη διάρκεια του οποίου θα μετρούνταν οι ψήφοι των διαγωνιζόμενων τραγουδιών (που είχαν ακουστεί στο α' μέρος του Φεστιβάλ). Το Φεστιβάλ αυτό εγκαινιάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’60, από την Εθνική Ραδιοφωνία, Kol Yisrael (η Φωνή του Ισραήλ), έλαβε χώρα στο Binyanei ha-Umma, και μεταδόθηκε στο ραδιόφωνο σαν το κύριο πρόγραμμα την Ημέρα της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ (Η τηλεόραση έφτασε στο Ισραήλ προς το τέλος της δεκαετίας του ’60).
Ο τότε δήμαρχος της Ιερουσαλήμ, Teddy Kollek, είχε ζητήσει τα τραγούδια που θα εκτελούνταν την Ημέρα της Ανεξαρτησίας του 1967 (15 Μαΐου), να έχουν σχέση με την Ιερουσαλήμ. Ο παραγωγός του Φεστιβάλ, Gil Aldema, είχε ψάξει τα αρχεία του Kol Yisrael και δεν βρήκε πάνω από 6 εγγραφές τραγουδιών σχετικά με την Ιερουσαλήμ, γραμμένα από Ισραηλινούς ποιητές και συνθέτες από την αρχή του αιώνα. Κανένα από τα τραγούδια που είχαν γραφτεί μετά την ίδρυση του κράτους δεν ανέφερε ότι η πόλη ήταν χωρισμένη κι ότι οι Ιουδαίοι δεν μπορούσαν να πλησιάσουν το Kotel (το Τείχος των Δακρύων).
Οι 4 συνάδελφοι της Shemer τρομοκρατήθηκαν και αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με το αίτημα να συνθέσουν ένα τραγούδι με το προτεινόμενο θέμα. Και η ίδια, επίσης, ξαφνιάστηκε με την προοπτική, αλλά παρόλα αυτά συμφώνησε. Η Shemer είχε μια ιδιαίτερα στενή σχέση με την Ιερουσαλήμ. Είχε τελειώσει εκεί τη Μουσική Ακαδημία και εκεί γέννησε την κόρη της. Συνήθιζε να περνά ένα διάστημα κάθε καλοκαίρι στην πόλη με φίλους. Ταξίδευε στην πόλη για να εμπνέεται. Έκανε μια συνειδητή προσπάθεια για λίγο χρονικό διάστημα να συνθέσει ένα τέτοιο τραγούδι, αλλά χωρίς όφελος.[1] Μετά τηλεφώνησε στον Aldema, ζητώντας του να την απαλλάξει από την υποχρέωση. Αυτός της είπε να συνθέσει ένα τραγούδι, αλλά εισηγήθηκε να μην έχει καμιά σχέση με την Ιερουσαλήμ. Στους συνεργάτες του στο γραφείο είπε: «Τώρα θα γράψει για την Ιερουσαλήμ». Τη νύχτα εκείνη γεννήθηκε το τραγούδι «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ».
Μου ήρθε στο νου, η ιστορία στο Ταλμούδ[2] σχετικά με τον Rabbi Akiva, που κοιμήθηκε με τη γυναίκα του σ’ έναν αχυρώνα, αφού ο πατέρας της την αποκήρυξε από την περιουσία του, και της υποσχέθηκε ότι αν είχε τα μέσα θα της έδινε μια «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ». «Πρέπει να θυμηθούμε ότι την εποχή εκείνη η Ιερουσαλήμ ήταν γκρίζα κι όχι χρυσή», είπε η Shemer. «Γι’ αυτό αναρωτήθηκα: Είσαι σίγουρη, ‘σελ ζαχάβ’; Και κάτι μέσα μου απάντησε: Ναι, πράγματι, ‘σελ ζαχάβ’». Ο όρος «Γιερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» είχε χρησιμοποιηθεί και στα γραπτά διαφόρων ποιητών, λίγο πριν η Shemer συνθέσει το τραγούδι της. Ήταν νύχτα όταν κάθισε να γράψει τα λόγια και τη μελωδία. Την άλλη μέρα έφερε το τραγούδι στο Kol Yisrael. Ο Aldema συγκινήθηκε πολύ από αυτό.[3]
Η πρώτη εκδοχή του τραγουδιού περιλάμβανε μόνο την πρώτη και την τρίτη στροφή. Όταν έπαιξε το τραγούδι στη Rikvah Michaeli, αυτή την ρώτησε: «Και τι γίνεται με την Παλαιά Πόλη;» Η Shemer είπε ότι είχε ήδη αναφερθεί στην Παλαιά Πόλη με τα λόγια «ου-βελιμπμπά χομά» («και στην καρδιά της ένα τείχος»). Η Michaeli της απάντησε ότι ο πατέρας της είχε γεννηθεί στην Παλαιά Πόλη και την ονειρευόταν κάθε νύχτα. Η Shemer τότε συνέθεσε τη δεύτερη στροφή που αρχίζει «εϊχά γιαβσού μπορότ χα-μάγιμ». Σ’ αυτήν θρηνούσε το γεγονός ότι η αγορά ήταν άδεια, ότι δε σύχναζαν επισκέπτες στο Όρος του Ναού, κι ότι κανείς δεν κατέβαινε στη Νεκρά Θάλασσα από το δρόμο της Ιεριχώ. Η Shemer εξήγησε ότι όταν έγραφε αυτή τη στροφή είδε μπροστά στα μάτια της 2.000 χρόνια καταστροφής και όχι 19 χρόνια που είχαν περάσει από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
Στη Shuli Natan, μια γυναίκα στρατιώτης, ζητήθηκε να τραγουδήσει το τραγούδι στο Φεστιβάλ. Στο στρατό ήταν δασκάλα των Εβραϊκών για μετανάστριες. Συγχρόνως, τραγουδούσε και λαϊκά τραγούδια. Εμφανιζόταν σ’ ένα ραδιοφωνικό πρόγραμμα που παρουσίαζε νεαρά ταλέντα. Η Naomi Shemer έτυχε να ανοίξει το ράδιο και την άκουσε να τραγουδάει. Ήταν λίγο μετά που είχε γράψει το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» και συζητούσε για το ποιος θα το τραγουδούσε. Καθώς άκουσε τη Natan να τραγουδάει, αποφάσισε ότι αυτή θα ήταν. Όταν πλησίασε τους παραγωγούς του Φεστιβάλ Τραγουδιού της είπαν ότι αυτό ήταν αδύνατο, αφού η Natan ήταν ερασιτέχνης. Μια φίλη της Shemer της είπε ότι αν πίστευε στη Natan θα έπρεπε να επιμείνει. Και επέμεινε. Τους ενημέρωσε ότι αν δεν άφηναν τη Natan να τραγουδήσει, δε θα συμφωνούσε να τραγουδηθεί αυτό το τραγούδι. Η ίδια η Natan αρχικά ήταν κάπως διστακτική στο να δεχτεί να αναλάβει το εγχείρημα.
Το τραγούδι έγινε αμέσως επιτυχία κι άγγιξε τις καρδιές πολλών. Όταν απονεμήθηκε το πρώτο βραβείο, ο κόσμος φώναζε ότι ήθελε ξανά να ακούσει το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» κι ο Teddy Kollek της ζήτησε να το εκτελέσει ακόμα μια φορά.
Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, ο Yitzhak Rabin, που ήταν παρών στο Φεστιβάλ, έμαθε ότι ο Nasser είχε κηρύξει το κλείσιμο των Στενών του Tiran, και βιάστηκε να εγκαταλείψει το κτίριο.[4] Η στρατιωτική κατάσταση με την Αίγυπτο είχε προκαλέσει πολλή ένταση στο κοινό. «Όταν τραγουδούσα το τραγούδι, αυτό έσπασε κατά κάποιο τρόπο την ένταση και το κοινό τραγουδούσε την επωδό μαζί μου», αναπολεί η Natan. Μερικές μέρες αργότερα ο στρατός άρχισε να κινητοποιεί τις εφεδρείες του και το τραγούδι βοηθούσε στο να ενθαρρύνει τους στρατιώτες.
Ο Πόλεμος των Έξι Ημερών ξέσπασε τη Δευτέρα, 5 Ιουνίου του 1967. Η Παλαιά Πόλη της Ιερουσαλήμ καταλήφθηκε από τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις στις 7 Ιουνίου. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος και η Ιερουσαλήμ ελευθερώθηκε το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» έγινε αμέσως ένας ψευτο-ύμνος. Κατά τη διάρκεια της απελευθέρωσης της πόλης, οι στρατιώτες ξέσπασαν τραγουδώντας το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» στο Τείχος των Δακρύων. Ο τηλεοπτικός παραγωγός Yossi Ronen, που την εποχή εκείνη έκανε ρεπορτάζ από το μέτωπο, σημείωνε ότι «ο ενθουσιασμός έφτανε στο κατακόρυφο». Ο Rabbi Shlomo Goren, ο αρχιραβίνος των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων, φύσηξε το σοφάρ και απάγγειλε προσευχές. «Οι αλεξιπτωτιστές ξέσπασαν σε τραγούδια κι εγώ ξέχασα το ρόλο μου ως ένας ‘αντικειμενικός ρεπόρτερ’ και ενώθηκα μαζί τους τραγουδώντας το ‘Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ’».
Ο τότε δήμαρχος της Ιερουσαλήμ, Teddy Kollek, είχε ζητήσει τα τραγούδια που θα εκτελούνταν την Ημέρα της Ανεξαρτησίας του 1967 (15 Μαΐου), να έχουν σχέση με την Ιερουσαλήμ. Ο παραγωγός του Φεστιβάλ, Gil Aldema, είχε ψάξει τα αρχεία του Kol Yisrael και δεν βρήκε πάνω από 6 εγγραφές τραγουδιών σχετικά με την Ιερουσαλήμ, γραμμένα από Ισραηλινούς ποιητές και συνθέτες από την αρχή του αιώνα. Κανένα από τα τραγούδια που είχαν γραφτεί μετά την ίδρυση του κράτους δεν ανέφερε ότι η πόλη ήταν χωρισμένη κι ότι οι Ιουδαίοι δεν μπορούσαν να πλησιάσουν το Kotel (το Τείχος των Δακρύων).
Οι 4 συνάδελφοι της Shemer τρομοκρατήθηκαν και αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με το αίτημα να συνθέσουν ένα τραγούδι με το προτεινόμενο θέμα. Και η ίδια, επίσης, ξαφνιάστηκε με την προοπτική, αλλά παρόλα αυτά συμφώνησε. Η Shemer είχε μια ιδιαίτερα στενή σχέση με την Ιερουσαλήμ. Είχε τελειώσει εκεί τη Μουσική Ακαδημία και εκεί γέννησε την κόρη της. Συνήθιζε να περνά ένα διάστημα κάθε καλοκαίρι στην πόλη με φίλους. Ταξίδευε στην πόλη για να εμπνέεται. Έκανε μια συνειδητή προσπάθεια για λίγο χρονικό διάστημα να συνθέσει ένα τέτοιο τραγούδι, αλλά χωρίς όφελος.[1] Μετά τηλεφώνησε στον Aldema, ζητώντας του να την απαλλάξει από την υποχρέωση. Αυτός της είπε να συνθέσει ένα τραγούδι, αλλά εισηγήθηκε να μην έχει καμιά σχέση με την Ιερουσαλήμ. Στους συνεργάτες του στο γραφείο είπε: «Τώρα θα γράψει για την Ιερουσαλήμ». Τη νύχτα εκείνη γεννήθηκε το τραγούδι «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ».
Μου ήρθε στο νου, η ιστορία στο Ταλμούδ[2] σχετικά με τον Rabbi Akiva, που κοιμήθηκε με τη γυναίκα του σ’ έναν αχυρώνα, αφού ο πατέρας της την αποκήρυξε από την περιουσία του, και της υποσχέθηκε ότι αν είχε τα μέσα θα της έδινε μια «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ». «Πρέπει να θυμηθούμε ότι την εποχή εκείνη η Ιερουσαλήμ ήταν γκρίζα κι όχι χρυσή», είπε η Shemer. «Γι’ αυτό αναρωτήθηκα: Είσαι σίγουρη, ‘σελ ζαχάβ’; Και κάτι μέσα μου απάντησε: Ναι, πράγματι, ‘σελ ζαχάβ’». Ο όρος «Γιερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» είχε χρησιμοποιηθεί και στα γραπτά διαφόρων ποιητών, λίγο πριν η Shemer συνθέσει το τραγούδι της. Ήταν νύχτα όταν κάθισε να γράψει τα λόγια και τη μελωδία. Την άλλη μέρα έφερε το τραγούδι στο Kol Yisrael. Ο Aldema συγκινήθηκε πολύ από αυτό.[3]
Η πρώτη εκδοχή του τραγουδιού περιλάμβανε μόνο την πρώτη και την τρίτη στροφή. Όταν έπαιξε το τραγούδι στη Rikvah Michaeli, αυτή την ρώτησε: «Και τι γίνεται με την Παλαιά Πόλη;» Η Shemer είπε ότι είχε ήδη αναφερθεί στην Παλαιά Πόλη με τα λόγια «ου-βελιμπμπά χομά» («και στην καρδιά της ένα τείχος»). Η Michaeli της απάντησε ότι ο πατέρας της είχε γεννηθεί στην Παλαιά Πόλη και την ονειρευόταν κάθε νύχτα. Η Shemer τότε συνέθεσε τη δεύτερη στροφή που αρχίζει «εϊχά γιαβσού μπορότ χα-μάγιμ». Σ’ αυτήν θρηνούσε το γεγονός ότι η αγορά ήταν άδεια, ότι δε σύχναζαν επισκέπτες στο Όρος του Ναού, κι ότι κανείς δεν κατέβαινε στη Νεκρά Θάλασσα από το δρόμο της Ιεριχώ. Η Shemer εξήγησε ότι όταν έγραφε αυτή τη στροφή είδε μπροστά στα μάτια της 2.000 χρόνια καταστροφής και όχι 19 χρόνια που είχαν περάσει από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
Στη Shuli Natan, μια γυναίκα στρατιώτης, ζητήθηκε να τραγουδήσει το τραγούδι στο Φεστιβάλ. Στο στρατό ήταν δασκάλα των Εβραϊκών για μετανάστριες. Συγχρόνως, τραγουδούσε και λαϊκά τραγούδια. Εμφανιζόταν σ’ ένα ραδιοφωνικό πρόγραμμα που παρουσίαζε νεαρά ταλέντα. Η Naomi Shemer έτυχε να ανοίξει το ράδιο και την άκουσε να τραγουδάει. Ήταν λίγο μετά που είχε γράψει το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» και συζητούσε για το ποιος θα το τραγουδούσε. Καθώς άκουσε τη Natan να τραγουδάει, αποφάσισε ότι αυτή θα ήταν. Όταν πλησίασε τους παραγωγούς του Φεστιβάλ Τραγουδιού της είπαν ότι αυτό ήταν αδύνατο, αφού η Natan ήταν ερασιτέχνης. Μια φίλη της Shemer της είπε ότι αν πίστευε στη Natan θα έπρεπε να επιμείνει. Και επέμεινε. Τους ενημέρωσε ότι αν δεν άφηναν τη Natan να τραγουδήσει, δε θα συμφωνούσε να τραγουδηθεί αυτό το τραγούδι. Η ίδια η Natan αρχικά ήταν κάπως διστακτική στο να δεχτεί να αναλάβει το εγχείρημα.
Το τραγούδι έγινε αμέσως επιτυχία κι άγγιξε τις καρδιές πολλών. Όταν απονεμήθηκε το πρώτο βραβείο, ο κόσμος φώναζε ότι ήθελε ξανά να ακούσει το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» κι ο Teddy Kollek της ζήτησε να το εκτελέσει ακόμα μια φορά.
Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, ο Yitzhak Rabin, που ήταν παρών στο Φεστιβάλ, έμαθε ότι ο Nasser είχε κηρύξει το κλείσιμο των Στενών του Tiran, και βιάστηκε να εγκαταλείψει το κτίριο.[4] Η στρατιωτική κατάσταση με την Αίγυπτο είχε προκαλέσει πολλή ένταση στο κοινό. «Όταν τραγουδούσα το τραγούδι, αυτό έσπασε κατά κάποιο τρόπο την ένταση και το κοινό τραγουδούσε την επωδό μαζί μου», αναπολεί η Natan. Μερικές μέρες αργότερα ο στρατός άρχισε να κινητοποιεί τις εφεδρείες του και το τραγούδι βοηθούσε στο να ενθαρρύνει τους στρατιώτες.
Ο Πόλεμος των Έξι Ημερών ξέσπασε τη Δευτέρα, 5 Ιουνίου του 1967. Η Παλαιά Πόλη της Ιερουσαλήμ καταλήφθηκε από τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις στις 7 Ιουνίου. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος και η Ιερουσαλήμ ελευθερώθηκε το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» έγινε αμέσως ένας ψευτο-ύμνος. Κατά τη διάρκεια της απελευθέρωσης της πόλης, οι στρατιώτες ξέσπασαν τραγουδώντας το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» στο Τείχος των Δακρύων. Ο τηλεοπτικός παραγωγός Yossi Ronen, που την εποχή εκείνη έκανε ρεπορτάζ από το μέτωπο, σημείωνε ότι «ο ενθουσιασμός έφτανε στο κατακόρυφο». Ο Rabbi Shlomo Goren, ο αρχιραβίνος των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων, φύσηξε το σοφάρ και απάγγειλε προσευχές. «Οι αλεξιπτωτιστές ξέσπασαν σε τραγούδια κι εγώ ξέχασα το ρόλο μου ως ένας ‘αντικειμενικός ρεπόρτερ’ και ενώθηκα μαζί τους τραγουδώντας το ‘Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ’».
Η Shemer και η Natan ταξίδεψαν προς τα νότια και μαζί προσπάθησαν να υψώσουν το ηθικό των στρατιωτών. Η Shemer άκουσε κι αυτή τις φωνές αυτές κι έγραψε την τελευταία στροφή στο El-Arish, τη μέρα που η Παλαιά Πόλη της Ιερουσαλήμ απελευθερώθηκε, και την τραγούδησε το ίδιο βράδυ μπροστά σε στρατιώτες. Στη στροφή αυτή εξέφραζε τις αλλαγές που έλαβαν χώρα στην πόλη με την ενοποίηση και των δυο τμημάτων της, και σχετίζεται άμεσα με τη δεύτερη στροφή.
Μερικούς μήνες μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, ο συγγραφέας Amos Oz την κριτίκαρε στην καθημερινή εφημερίδα Davar για τους διαρθρωτικούς βερμπαλισμούς στην επιπλέον στροφή, υποστηρίζοντας ότι η αγορά δεν ήταν άδεια, αλλά γεμάτη από Άραβες. Και το ίδιο ίσχυε με το Όρος του Ναού και το δρόμο προς την Ιεριχώ. Η Naomi Shemer διαφώνησε με τη θέση του, και μίλησε καθαρά για τη χρονική στιγμή της κατηγορίας, δηλώνοντας ότι το τραγούδι είχε αποκτήσει αμέσως δημοτικότητα, και τότε δεν ακούστηκαν διαμαρτυρίες. Είκοσι χρόνια μετά το συμβάν και μετά από πολλή σκέψη, η Shemer επανέλαβε την άποψή της σ’ ένα παράρτημα εφημερίδας που τιμούσε τα είκοσι χρόνια από την επανένωση της πόλης: «Η Ιερουσαλήμ χωρίς Ιουδαίους ήταν σε πένθος και σε ερείπια, και η Γη του Ισραήλ χωρίς Ιουδαίους ήταν σε ερήμωση».
Το τραγούδι συνέχισε να εγείρει πολιτική διαμάχη, κάτι που συνεχίστηκε μέχρι σήμερα. Κατά ειρωνικό τρόπο, ένα μέλος της Knesset (Κοινοβούλιο), ο Uri Avneri, ήταν αυτός που το 1967 κατέθεσε ένα νομοσχέδιο για να κάνει το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» εθνικό ύμνο, σε αντικατάσταση του Εθνικού Ύμνου «χα-τίκβα». Ο Avneri συναντήθηκε με τη Shemer και προσπάθησε να της εξηγήσει τη σπουδαιότητά του. Αυτή το βρήκε διασκεδαστικό. «Μου αρέσει η χα-τίκβα» είπε «και δεν μπορεί να αντικατασταθεί». Το νομοσχέδιο ποτέ δεν πήγε προς συζήτηση στην επιτροπή της Βουλής.
Το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» εκλέχτηκε ως το «Τραγούδι της χρονιάς», και η Natan κέρδισε το βραβείο «Kinnor David». Η Shemer και η Natan ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο εκτελώντας και προωθώντας το τραγούδι. Το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» έχει τη θέση ενός κλασικού τραγουδιού, και θεωρείται σαν δεύτερος Εθνικός Ύμνος μετά το «χα-τίκβα». Έχει μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες και έχει εκτελεστεί από πολλούς. Το τραγούδι έφτασε να θεωρείται εθνικό σύμβολο. Έχει συμπεριληφθεί σε ταινίες και έχει πάρει προεξέχουσα θέση στα εθνικά γεγονότα.
Το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» επιλέχτηκε στην 50η επέτειο της Ημέρας της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ που γιορτάστηκε το 1998, ως «Τραγούδι του Ιωβηλαίου». Σε μια ανασκόπηση που διεξήγαγαν μαζί ο ραδιοφωνικός σταθμός Reshet Gimmel, ο τηλεοπτικός σταθμός Channel One και η καθημερινή εφημερίδα Yediot Aharonot, το τραγούδι επιλέχθηκε ως το πιο δημοφιλές στα πρώτα 50 χρόνια του Ισραήλ. Όταν τα 10 πρώτα τραγούδια ανακοινώθηκαν, η Shemer εμφανίστηκε στην τηλεόραση και έπαιξε το τραγούδι. Στα τραγούδια που έγιναν επιτυχίες σημαδεύοντας την 40η επέτειο του κράτους στο Reshet Gimmel, επιλέχθηκε ως το «Τραγούδι του Αιώνα». Το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» περιλήφθηκε στη συλλογή 4 CDs με τα καλύτερα τραγούδια που συμμετείχαν στα 17 Φεστιβάλ Τραγουδιού που έλαβαν χώρα κι η οποία κυκλοφόρησε την άνοιξη του 1999.
Ο εκπαιδευτικός και μελετητής Nathan Greenbaum, που έδειξε τους παραλληλισμούς με κάποια μοτίβα τραγουδιών στις ιουδαϊκές πηγές, εξέφρασε την άποψη, σύμφωνα με την οποία, το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» αξίζει να περιληφθεί στη λειτουργία της συναγωγής.[5] Η Naomi Shemer συνέχισε να εκπληρώνει ένα τρομερό ρόλο στη διαμόρφωση της ισραηλινής μουσικής. Το 1983 έλαβε το ισραηλινό βραβείο που απονέμεται παραδοσιακά την Ημέρα της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ, για τη διακεκριμένη της συμβολή στην ισραηλινή μουσική.[6]
Η Shuli Natan συνέχισε να τραγουδάει και στο Ισραήλ και στο εξωτερικό, και έφτιαχνε άλμπουμ για 10 χρόνια μετά την αρχική της επιτυχία. Μετά γνώρισε και παντρεύτηκε τον Matthew Weiss. Αφού αφιέρωσε περίπου 10 χρόνια για την ανατροφή των παιδιών της, η Natan συνέχισε την καριέρα της στο τραγούδι και από τότε έχει κυκλοφορήσει διάφορα άλμπουμ. Μένει στο Ra’anana μαζί με τον άντρα της και τα 5 παιδιά τους.
Μερικούς μήνες μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, ο συγγραφέας Amos Oz την κριτίκαρε στην καθημερινή εφημερίδα Davar για τους διαρθρωτικούς βερμπαλισμούς στην επιπλέον στροφή, υποστηρίζοντας ότι η αγορά δεν ήταν άδεια, αλλά γεμάτη από Άραβες. Και το ίδιο ίσχυε με το Όρος του Ναού και το δρόμο προς την Ιεριχώ. Η Naomi Shemer διαφώνησε με τη θέση του, και μίλησε καθαρά για τη χρονική στιγμή της κατηγορίας, δηλώνοντας ότι το τραγούδι είχε αποκτήσει αμέσως δημοτικότητα, και τότε δεν ακούστηκαν διαμαρτυρίες. Είκοσι χρόνια μετά το συμβάν και μετά από πολλή σκέψη, η Shemer επανέλαβε την άποψή της σ’ ένα παράρτημα εφημερίδας που τιμούσε τα είκοσι χρόνια από την επανένωση της πόλης: «Η Ιερουσαλήμ χωρίς Ιουδαίους ήταν σε πένθος και σε ερείπια, και η Γη του Ισραήλ χωρίς Ιουδαίους ήταν σε ερήμωση».
Το τραγούδι συνέχισε να εγείρει πολιτική διαμάχη, κάτι που συνεχίστηκε μέχρι σήμερα. Κατά ειρωνικό τρόπο, ένα μέλος της Knesset (Κοινοβούλιο), ο Uri Avneri, ήταν αυτός που το 1967 κατέθεσε ένα νομοσχέδιο για να κάνει το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» εθνικό ύμνο, σε αντικατάσταση του Εθνικού Ύμνου «χα-τίκβα». Ο Avneri συναντήθηκε με τη Shemer και προσπάθησε να της εξηγήσει τη σπουδαιότητά του. Αυτή το βρήκε διασκεδαστικό. «Μου αρέσει η χα-τίκβα» είπε «και δεν μπορεί να αντικατασταθεί». Το νομοσχέδιο ποτέ δεν πήγε προς συζήτηση στην επιτροπή της Βουλής.
Το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» εκλέχτηκε ως το «Τραγούδι της χρονιάς», και η Natan κέρδισε το βραβείο «Kinnor David». Η Shemer και η Natan ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο εκτελώντας και προωθώντας το τραγούδι. Το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» έχει τη θέση ενός κλασικού τραγουδιού, και θεωρείται σαν δεύτερος Εθνικός Ύμνος μετά το «χα-τίκβα». Έχει μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες και έχει εκτελεστεί από πολλούς. Το τραγούδι έφτασε να θεωρείται εθνικό σύμβολο. Έχει συμπεριληφθεί σε ταινίες και έχει πάρει προεξέχουσα θέση στα εθνικά γεγονότα.
Το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» επιλέχτηκε στην 50η επέτειο της Ημέρας της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ που γιορτάστηκε το 1998, ως «Τραγούδι του Ιωβηλαίου». Σε μια ανασκόπηση που διεξήγαγαν μαζί ο ραδιοφωνικός σταθμός Reshet Gimmel, ο τηλεοπτικός σταθμός Channel One και η καθημερινή εφημερίδα Yediot Aharonot, το τραγούδι επιλέχθηκε ως το πιο δημοφιλές στα πρώτα 50 χρόνια του Ισραήλ. Όταν τα 10 πρώτα τραγούδια ανακοινώθηκαν, η Shemer εμφανίστηκε στην τηλεόραση και έπαιξε το τραγούδι. Στα τραγούδια που έγιναν επιτυχίες σημαδεύοντας την 40η επέτειο του κράτους στο Reshet Gimmel, επιλέχθηκε ως το «Τραγούδι του Αιώνα». Το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» περιλήφθηκε στη συλλογή 4 CDs με τα καλύτερα τραγούδια που συμμετείχαν στα 17 Φεστιβάλ Τραγουδιού που έλαβαν χώρα κι η οποία κυκλοφόρησε την άνοιξη του 1999.
Ο εκπαιδευτικός και μελετητής Nathan Greenbaum, που έδειξε τους παραλληλισμούς με κάποια μοτίβα τραγουδιών στις ιουδαϊκές πηγές, εξέφρασε την άποψη, σύμφωνα με την οποία, το «Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ» αξίζει να περιληφθεί στη λειτουργία της συναγωγής.[5] Η Naomi Shemer συνέχισε να εκπληρώνει ένα τρομερό ρόλο στη διαμόρφωση της ισραηλινής μουσικής. Το 1983 έλαβε το ισραηλινό βραβείο που απονέμεται παραδοσιακά την Ημέρα της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ, για τη διακεκριμένη της συμβολή στην ισραηλινή μουσική.[6]
Η Shuli Natan συνέχισε να τραγουδάει και στο Ισραήλ και στο εξωτερικό, και έφτιαχνε άλμπουμ για 10 χρόνια μετά την αρχική της επιτυχία. Μετά γνώρισε και παντρεύτηκε τον Matthew Weiss. Αφού αφιέρωσε περίπου 10 χρόνια για την ανατροφή των παιδιών της, η Natan συνέχισε την καριέρα της στο τραγούδι και από τότε έχει κυκλοφορήσει διάφορα άλμπουμ. Μένει στο Ra’anana μαζί με τον άντρα της και τα 5 παιδιά τους.
από τον Yael Levine
[1] Σύμφωνα με τη Shemer, αυτή ήταν μια περίοδος δύο μηνών.
[2] Βαβυλωνιακό Ταλμούδ, Nedarim 50a. Διάβασε γι’ αυτήν την πηγή με πιο πολλές λεπτομέρειες, όπως και για άλλες πηγές που αναφέρονται στο θέμα, στην ιστοσελίδα: www.jerusalemofgold.co.il/jewishsources.html
[3] Σύμφωνα με τη Shemer, έκλαψε. Κατά τον ίδιο, δεν έκλαψε, αλλά συγκινήθηκε πολύ.
[4] Σύμφωνα με τη Natan, το κοινό ήξερε ήδη την ώρα του Φεστιβάλ ότι ο Nasser είχε κηρύξει το κλείσιμο των Στενών.
[5] Ο Rabbi Yisrael Rosen έγραψε σ’ ένα Dvar Torah για το εβδομαδιαίο τεύχος του be-Hukotai, το 1998, σχετικά με τα λόγια: «κι σμεχ τσορέβ ετ χασφατάγιμ/ κε-νεσικάτ σαράφ/ ιμ εσκατέχ Γερουσαλάιμ/ ασέρ κουλλά ζαχάβ»: Γιατί το όνομά σου ζεματάει τα χείλη/ σαν το φιλί ενός σεράφ/ αν σε ξεχάσω, Ιερουσαλήμ/ που είσαι ολόκληρη από χρυσό, - ο αίνος με τον οποίον καταλήγει η Naomi Shemer. Γράφοντας αυτό, διατήρησε τη φωνή του ουρανού και μια ηχώ των περασμένων γενιών, στα αυτιά των ηρώων των Ενόπλων Δυνάμεων που επέστρεψαν στα ιερά μέρη πριν από 31 χρόνια».
[6] Δες το Παιδαγωγικό Κέντρο της Naomi Shemer: www.jajz-ed.org/100/people/bios/shemer.html
[2] Βαβυλωνιακό Ταλμούδ, Nedarim 50a. Διάβασε γι’ αυτήν την πηγή με πιο πολλές λεπτομέρειες, όπως και για άλλες πηγές που αναφέρονται στο θέμα, στην ιστοσελίδα: www.jerusalemofgold.co.il/jewishsources.html
[3] Σύμφωνα με τη Shemer, έκλαψε. Κατά τον ίδιο, δεν έκλαψε, αλλά συγκινήθηκε πολύ.
[4] Σύμφωνα με τη Natan, το κοινό ήξερε ήδη την ώρα του Φεστιβάλ ότι ο Nasser είχε κηρύξει το κλείσιμο των Στενών.
[5] Ο Rabbi Yisrael Rosen έγραψε σ’ ένα Dvar Torah για το εβδομαδιαίο τεύχος του be-Hukotai, το 1998, σχετικά με τα λόγια: «κι σμεχ τσορέβ ετ χασφατάγιμ/ κε-νεσικάτ σαράφ/ ιμ εσκατέχ Γερουσαλάιμ/ ασέρ κουλλά ζαχάβ»: Γιατί το όνομά σου ζεματάει τα χείλη/ σαν το φιλί ενός σεράφ/ αν σε ξεχάσω, Ιερουσαλήμ/ που είσαι ολόκληρη από χρυσό, - ο αίνος με τον οποίον καταλήγει η Naomi Shemer. Γράφοντας αυτό, διατήρησε τη φωνή του ουρανού και μια ηχώ των περασμένων γενιών, στα αυτιά των ηρώων των Ενόπλων Δυνάμεων που επέστρεψαν στα ιερά μέρη πριν από 31 χρόνια».
[6] Δες το Παιδαγωγικό Κέντρο της Naomi Shemer: www.jajz-ed.org/100/people/bios/shemer.html
ΓΕΡΟΥΣΑΛΑΪΜ ΣΕΛ ΖΑΧΑΒ (Χρυσή Ιερουσαλήμ)
από τη Naomi Shemer
1) Αβίρ χαρίμ, ζαλούλ καγιάιν (Βουνίσιος αέρας, καθαρός σαν κρασί)
βερέια ορανίμ (και το άρωμα των πεύκων)
νισσά μπερούαχ χααρμπάγιμ (μεταφέρεται με την αύρα του δειλινού)
ιμ κολ πααμονίμ. (μαζί με τον ήχο των κουδουνιών)
Ουβταρντεμάτ ιλάν βαέβεν (Και στον ύπνο του δέντρου και της πέτρας)
σβουγιά μπαχαλομά (αιχμαλωτισμένη στο όνειρό της)
χαΐρ ασέρ μπαντάντ γιοσέβετ (είναι η πόλη που κάθεται μοναχική)
ουβελιμπμπά χομά (και στην καρδιά της υπάρχει ένα τείχος)
ΕΠΩΔΟΣ
Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ (Χρυσή Ιερουσαλήμ)
βεσέλ νεχόσετ βέσελ ορ (και χάλκινη και φωτεινή)
αλό λεχόλ σιράιχ (για όλα τα τραγούδια σου)
ανί κιννόρ (δις) (εγώ είμαι ένα βιολί)
2) Εϊχά γιαβσού μπορότ χαμάιμ (Πώς ξεράθηκαν οι δεξαμενές νερού)
κικκάρ χασουκ ρεϊκά (η αγορά είναι άδεια)
βεέιν πόκεντ ετ χάρχαμπάϊτ (κανείς δεν συχνάζει στο Όρος του Ναού)
μπαΐρ χααττικά. (στην Παλαιά Πόλη)
Ουβαμαρότ ασέρ μπασέλα (Και στις σπηλιές στους βράχους)
μεγιαλλελότ ρουχότ (άνεμοι ουρλιάζουν)
βεέιν γιορέντ ελ γιάμ χαμέλα (και κανείς δε κατεβαίνει στη Νεκρά Θάλασσα)
μπεντέρεχ Γιέριχο (από το δρόμο της Ιεριχώ)
ΕΠΩΔΟΣ
Γιερουσαλάιμ σελ ζαχάβ (Χρυσή Ιερουσαλήμ)
βεσέλ νεχόσετ βέσελ ορ (και χάλκινη και φωτεινή)
αλό λεχόλ σιράιχ (για όλα τα τραγούδια σου)
ανί κιννόρ (δις) (εγώ είμαι ένα βιολί)
3) Αχ βεβοΐ χαγιόμ λασίρ λαχ (Αλλά καθώς έρχομαι σήμερα να σου τραγουδήσω)
βελάχ λικσόρ κταρίμ (και να σε στολίσω με στέμματα)
κατόντι μιτσεΐρ μπανάιχ (είμαι ο πιο μικρός από τα νεαρά παιδιά σου)
ουμεαχρόν χαμσορερίμ. (και ο τελευταίος από τους ποιητές)
Kισμέχ τσορέβ ετ χασφατάιμ (γιατί το όνομά σου ζεματάει τα χείλη)
κενεσικάτ σαράφ (σαν το φιλί ενός σεράφ)
ιμ εσχαχέχ Γερουσαλάιμ (αν σε ξεχάσω, Ιερουσαλήμ)
ασέρ κουλλά ζαχάβ. (εσένα που είσαι όλη χρυσή)
ΕΠΩΔΟΣ
Γιερουσαλάιμ σελ ζαχάβ (Χρυσή Ιερουσαλήμ)
βεσέλ νεχόσετ βέσελ ορ (και χάλκινη και φωτεινή)
αλό λεχόλ σιράιχ (για όλα τα τραγούδια σου)
ανί κιννόρ (δις) (εγώ είμαι ένα βιολί)
4) Χαζάρνου ελ μπορότ χαμάγιμ (Επιστρέψαμε στις δεξαμενές νερού)
λασούκ βελακικκάρ (στην αγορά και στον τόπο της αγοράς)
σοφάρ κορέ μπεχάρχαμπάϊτ (μια σάλπιγγα καλεί από το Όρος του Ναού)
μπαΐρ χαατικά. (στην Παλαιά Πόλη)
Ουβαμαρότ ασέρ μπασέλα (Και στις σπηλιές στους βράχους)
αλφέι σμασότ ζορχότ (χίλιοι ήλιοι λάμπουν)
νασούβ νερέντ ελ γιάμ χαμέλα (και πάλι θα κατεβαίνουμε στη Ν. Θάλασσα)
μπεντέρεχ Γιέριχο (από το δρόμο της Ιεριχώ)
ΕΠΩΔΟΣ
Γερουσαλάιμ σελ ζαχάβ (Χρυσή Ιερουσαλήμ)
βεσέλ νεχόσετ βέσελ ορ (και χάλκινη και φωτεινή)
αλό λεχόλ σιράιχ (για όλα τα τραγούδια σου)
ανί κιννόρ (δις) (εγώ είμαι ένα βιολί)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου